Het is vandaag 4 mei. Dé dag waarop wij alle slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en van conflicten en vredesmissies daarna herdenken. Burgemeester Vermue staat stil bij dit moment in haar toespraak, deze sprak ze zojuist (rond 20.05 uur) uit bij de officiële gemeentelijke herdenking in Rijsbergen.
Toespraak burgemeester Vermue, 4 mei 2023:
Lieve inwoners van de gemeente Zundert,
Dank u dat u met zo velen naar het herdenkingsmonument in Rijsbergen bent gekomen. Zojuist stonden we 2 minuten stil bij allen – burgers en militairen – die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord.
Zowel tijdens de Tweede Wereldoorlog en de koloniale oorlog in Indonesië, als in oorlogssituaties en bij vredesoperaties daarna.
Een aantal weken geleden stapte ik een café in onze gemeente binnen. Daar keek zij me met grote ogen aan. Een twinkeling in de ogen en in goed verstaanbaar Nederlands gaf ze mij antwoord op de vraag hoe ze heette en waar ze woont. Soffiia. Samen met haar ouders woont ze sinds een jaar in onze gemeente. Gevlucht uit Oekraïne voor de oorlog en het geweld.
Samen met zovele anderen onzeker over wat de toekomst brengt, hoe het met familie gaat. En ook verdriet om het verlies van dierbaren en thuis.
Gelijktijdig een verhaal van hoop en lichtpuntjes. Soffiia die hier naar school gaat, beide ouders die werk hebben gevonden en de verbinding zoeken in onze gemeenschap.
Voor mij één van de meest tastbare momenten van wat ‘leven met oorlog’ vandaag de dag betekent. Een contrast van verdriet, zorgen en tegelijkertijd hoop en verbinding.
‘Leven met oorlog’ is dit jaar het thema van de nationale herdenking.
De afstand tot de Tweede Wereldoorlog wordt ieder jaar groter. Toch heeft bijna iedere Nederlander via overlevering van generatie op generatie te maken met de Tweede Wereldoorlog, of met oorlogen die daarna kwamen.
‘Leven met oorlog’ is voor elke generatie anders. Wat betekent het voor u? Heeft u de Tweede Wereldoorlog nog zelf meegemaakt? De Bredanaars opgevangen die uit de stad naar onze gemeente vluchtten, gezien dat er mensen over de grens werden gesmokkeld, of de aanval op de Vloeiweide van nabij meegekregen?
Hoe verging het uw ouders na de wederopbouw? Spraken zij over de oorlog met u of was het te moeilijk om dit te bespreken?
Heb je, je opa of oma misschien geïnterviewd voor school om te vragen naar de oorlog? Zijn de effecten van een oorlog nog voelbaar in jouw familie? Heb je misschien iemand in je omgeving, die gediend heeft in missies na de Tweede Wereldoorlog. Zoals Arjen, de voorzitter van de Veteranenstichting in Zundert. Hij is op dit moment in Mali. ‘Leven met oorlog’ krijgt een hele andere betekenis als dienend militair, veteraan of familielid van onze militairen en veteranen.
Hoe wij ‘leven met de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog’ is sinds de bevrijding aan discussie en verandering onderhevig. Ondanks dat de gebeurtenissen zelf onveranderlijk zijn. Na de oorlog lag de nadruk op het herdenken van de heldhaftige daden van het Nederlands verzet. Er was weinig ruimte voor ander leed. Inmiddels staan de persoonlijke verhalen van individuen uit allerlei gemeenschappen centraal. In de loop van de tijd werd het leed van het Joodse volk, Roma, dwangarbeiders en vele anderen erkend.
En zo kregen we een completere gezamenlijke herinnering aan een oorlog, die iedereen raakte.
Ook wij willen de individuele verhalen levend houden. Daarom dat we 2 dagen geleden een gedenksteken op het graf van Joep Henneboel hebben geplaatst.
Joep Henneboel, de Goede Duitser.
Joep was gestationeerd in Amsterdam als onderdeel van de Grüne Polizei. Hij ging in tegen de orders die hij kreeg en sloot zich aan bij het Nederlands verzet. Hij tipte andere verzetstrijders wanneer er een razzia gepland was, regelde valse papieren en gaf belangrijke informatie door.
Hiermee redde hij honderden levens. In 1984 ontving hij het Nederlandse Verzetsherdenkingkruis.
Dat is uniek voor een niet-Nederlander en ook nog een Duitser. In 1987 kwam hij in Zundert wonen.
U ziet, hoe wij ‘leven met oorlog’ wordt ingegeven door onze verhalen, onze ervaringen, de mensen die we ontmoeten en de situaties waar we in belanden. Van toen en nu. Van dichtbij en ver weg.
Weet u het nog vorig jaar? Toen ik het had over mijn buurjongen?
Hij stelde mij de vraag: “Burgemeester, wat kan ik doen voor de vrijheid van andere kinderen? Wat kan ik doen voor Oekraïnse kinderen die naar Nederland komen?”
Het was een terloopse en onbevangen vraag van een kind, die zich geconfronteerd voelde met een oorlog.
Die jongen is nu kinderburgemeester en heeft Soffiia samen met de andere kinderen van de kinderraad welkom geheten in hun midden.
‘Leven met oorlog’ is iets waar we allemaal mee geconfronteerd worden.
Hoe we er mee omgaan naar onze medemensen?
Dát is een keuze die wij, u en ik, vandaag de dag elke dag zelf weer kunnen maken.
Je bestaat pas als de ander je herkent en erkent.
Ben zelf ook die ander!
